Met oesterzwammen het verhaal van de circulaire economie vertellen

Het verhaal van de circulaire economie gaat ons allen aan.

We spreken Erik en Michiel in het oude klooster aan de Dennenweg in Bloemendaal. Enthousiast vertellen ze over de circulaire economie. Ze voelen zichzelf vooral verhalenvertellers naast hun werk als kwekers van Oesterzwammen. Een verhaal waar ze in zijn gerold, maar wel met passie uitvoeren. Een verhaal van vallen en opstaan en weer doorgaan. Lees hieronder hoe Erik en Michiel in het kweken van Oesterzwammen zijn gerold. Ben je enthousiast geworden, dan kun je ook nog deelgenoot worden. Want de circulaire economie gaat ons allemaal aan.  

Altijd al bezig met duurzaamheid, maar toeval bracht Erik bij de Oesterzwam

Erik was altijd al bezig met energie duurzaamheid. Hij werkte samen met een groep Haarlemmers die zich de ‘Energie Pioniers’ noemde. Met het project VANG (Van Afval Naar Grondstof, denk niet in afval maar in grondstoffen), kwamen zij bij de Gemeente Haarlem aankloppen met de vraag ‘wat Haarlem aan de circulaire economie doet’. De gemeente was nog druk met de energietransitie van woningen waardoor dit thema niet hoog op de agenda stond.

“In die tijd las ik het boek van Gunther Pauli, ‘de Blauwe economie’, waarin diverse voorbeelden worden genoemd van projecten in de circulaire economie.” Zegt Erik, “Eén van die voorbeelden was het werken met koffieprut.” In Rotterdam was ‘Rotterzwam’ in het oude Tropicana zwembad, daar al mee aan het werk. Erik volgde daar een cursus hoe je met koffieprut Oesterzwammen kon telen.

Tijdens een bijeenkomst jaren later in het Kweekcafé in Haarlem was er een dame die daar aan de aanwezigen vroeg of er nog iemand een goede locatie wist om Oesterzwammen te kweken. “Dat deed ze nu nog thuis en ze wilde het wat professioneler aanpakken” vertelt Erik. “Ik bracht haar toen op het spoor van het Badhuis. Ik heb daar voor haar bemiddeld en in oktober kon zij daar beginnen. Twee weken later belde ze op. Ze was gevallen en vroeg mij, omdat ze wist dat ik die cursus had gedaan, of ik haar werk voor een korte tijd wilde overnemen. Dat is nu drie jaar geleden” zegt Erik blij.

Michiel ging van fotografie naar Oesterzwammen kweker

Michiel was een fotojournalist die fotoprojecten maakte met duurzame of sociaal maatschappelijke thema’s. “Vaak bij boeren in arme landen of mensen in crisisgebieden. Mensen die hun leven proberen op de rit te krijgen. En dat begint met eten” zegt Michiel. Redacties verminderde het budget voor zulke fotoreizen, waardoor Michiel zich op het bedrijfsleven richtte. Maar hij merkte wel dat hij daarbij steeds verder van zijn passie kwam te staan.

Hij besloot te stoppen met de fotografie en ging werken voor een welzijnsorganisatie in Haarlem als coördinator voor meer dan 20 locaties. In deze functie heeft hij binnen de mogelijkheden duurzaamheid geprobeerd in te brengen, het budget was hiervoor beperkt. op In zijn vrije tijd ontstond het idee om een lokale buurt energie co”operatie op te richten, Haarlem Noorderlicht was al snel een feit. Buurtgenoten wekken in deze coöperatie inmiddels op vier grote daken van bedrijven, gemeente en een VVE , gezamenlijk duurzame stroom op. Michiel maakt nog steeds actief deel uit van het dagelijks bestuur. Mede door deze werkzaamheden kwam hij in contact met Erik. “We besloten na een proefperiode van drie maanden, om samen te werken aan het kweken van oesterzwammen en het verder uitwerken van Oesterzwammerij , besluit Michiel zijn verhaal.

Het is een arbeidsintensief proces 

Elke dag halen ze koffieprut op bij bedrijven en horecagelegenheden in de regio Haarlem. In hun kwekerij mengen zij deze koffieprut met onder andere broed van Oesterzwammen die zij kweken. Het mengsel wordt daarna in langwerpige zakken gestopt die ze ophangen in de kwekerij. Door het op te hangen in een donkere ruimte kunnen de mycelium (het wortelstels van de paddestoel) zich vormen. Is het mycelium voldoende gegroeid dan kunnen ze in een lichte ruimte tot Oesterzwammen uitgroeien. Dagelijks moeten Erik en Michiel dus de koffieprut ophalen, het mengen, ophangen en oogsten. Een proces, dat naast dagelijks water geven en schoonmaakwerk arbeidsintensief is.

Het verhaal van de circulaire economie vertellen

“Maar we voelen ons vooral ook verhalenvertellers, naast het werk als stadsboer/ kweker” vertelt Erik, “Wij willen vertellen en brengen in de praktijk hoe we die circulaire landbouw op gang moeten krijgen.” Erik legt uit dat de circulaire economie twee cirkels heeft. Eén voor de harde grondstoffen en één voor de biologische grondstoffen. Bij de biologische grondstoffen cirkel gaat het over onder andere voedselverspilling,

Van een kilo koffiebonen wordt slechts 2 promille gebruikt. De rest is “afval”. “Dus van elke kilo koffiebonen gooi je 980 gram weg.” Zegt Erik. “Dat is eigenlijk absurd.” Eigenlijk zou de koffieprut die Erik en Michiel nu gebruiken, na compostering, ook weer als meststof op het land van de koffieboer moeten komen. Dan zou de cirkel helemaal rond zijn. Maar dat is kostentechnisch niet haalbaar. Toch proberen Erik en Michiel de circulaire cirkel van hun proces nog verder sluitend te maken , dit door bij de koffie zie zij verkopen per kilo een aantal cent in een fonds te stoppen. Uiteindelijk komt dit bedrag weer terecht bij de boer die daarvoor zijn land kan verbeteren, een machine kan aanschaffen of een cursus kan volgen.

Circulaire economie gaat ook over gezonde voeding

“Gezonde voeding betekent ook dat het over vleesvervanging gaat. Daar past de oesterzwam goed in omdat deze de bite van vlees heeft.” Zegt Erik

“In het begin kwamen we bij de horeca om koffieprut op te halen. Dan vroegen we of ze ook onze Oesterzwammen wilden gebruiken. Dat wilde ze, waardoor we gelijk een afzetkanaal hadden. Maar we willen het ook aan de consument zelf vertellen.”

Ze zijn nu ook verbonden aan het platform ‘Boeren en Buren’. Dat is het verhaal van de korte keten. Dus rechtstreeks van de boer leveren aan de consument. “Door corona werd dat verhaal ineens booming. En dat was ons geluk, want de Horeca viel ineens weg en wij konden toen rechtstreeks aan de consument leveren” zegt Erik.

Productontwikkeling door corona periode

De Corona periode zorgde ook voor een stukje productontwikkeling. Ze probeerden verschillende bereidingswijzen uit die je met Oesterzwammen kunt doen. Je kunt oesterzwammen drogen of rechtstreeks invriezen. “Maar van rechtstreeks invriezen worden ze niet lekker, dan worden ze sompig” vertelt Erik “Je moet ze dan eerst bereiden en daarna invriezen. Zo hebben we soep gemaakt, een quiche, maar ook een variant met shoarmakruiden waarbij je ze na ontdooien kunt bakken en tussen een broodje kunt eten.”

‘De Haarlemse parel’, een vegan bitterbal

Een ander product dat ze hebben ontwikkeld is de Haarlemse Parel. Een vegan bitterbal. “We kwamen op dit idee door een aanvraag van ‘Smaak’”. Vertelt Erik “Die kregen vanuit de gemeente Heemstede het verzoek om voor de nieuwjaarsreceptie 1500 Oesterzwammen bitterballen te maken. Daarvoor kwam ‘Smaak’ bij ons terecht. We hebben daar onder andere bij Foodunion de bitterballen gedraaid, maar dat was wel erg arbeidsintensief. Via Foodunion kwamen we toen in contact met een kleinschalige producent, die het voor ons geautomatiseerd kon maken. Wij leveren het recept en de ingrediënten aan en zij draaien machinaal de producten.

Dus nu hebben we bitterballen, mini kroketten, midi kroketten en gewone kroketten in het assortiment van de ‘Haarlemse Parellijn’. “En als je de consument niet vertelt dat er geen vlees in zit, dan missen ze het niet. Dan krijg je de opmerkingen dat de bitterbal hartstikke lekker is, en dat hier tenminste smaak aan zit. Veel mensen vinden hem veel smaakvoller” Zegt Erik.

Horeca is zeer blij met de Oesterzwammen

De horeca is niet alleen erg blij met de Vegan Bitterballen, maar ook met de oesterzwammen zelf. “Het leuke van het product is dat we gebeld worden door restaurants of we ’s ochtends verse Oesterzwammen hebben. Dan weten ze dat we die in de ochtend vers plukken.” Zegt Erik. “We hebben de chef van Petossi hier gehad en die was zo enthousiast die zei; ‘Met deze zwammen kan ik naar de tafel van de gasten lopen en ze vertellen dat ik deze voor ze ga maken, net zoals je dat vroeger met verse vis deed’. Het leuke is dat je dan de chefs van de restaurants kunt uitnodigen om eens te komen kijken waar de oesterzwammen vandaan komen.”

Geen bedrijf maar deelgenootschap

Tijdens ons gesprek komt een buurtbewoner binnen om een portie Oesterzwammen te kopen voor hem en een buurvrouw. Het blijkt een van de trouwe klanten te zijn die vaak langskomen voor verse oesterzwammen. Erik en Michiel hebben nu ook een spandoek hangen aan het begin van de Dennenweg in Bloemendaal. De klant geeft aan dat zij er zo ook achter zijn gekomen waar de Oesterzwammerij zat.

Inmiddels is de Oesterzwammerij ook opgenomen in een fietsroute. De Local Food Tour. Vanuit Haarlem Marketing zijn er een drietal fietsroutes uitgezet langs lokale voedselproducenten en voedsel initiatieven. Zo begint de Oesterzwammerij langzaamaan steeds bekender te worden.

“Als optimist zeggen we dit kan alleen maar meer en beter worden” zegt Michiel. “Wij noemen ons ook geen bedrijf, maar een deelgenootschap.” Vult Erik aan “En dat deelgenootschap komt vanuit het idee dat wij staan voor Impact, en die impact heeft als doel om van die lineaire economie een circulaire economie te maken. Als je die cirkel rond wilt maken, dan wil je hem blijvend rond houden. Dan wil je dat de grondstoffen constant rond blijven gaan, en dan heb je al die schakels nodig in de cirkel en al die schakels zijn ook even belangrijk. Wij zijn dus met z’n allen deelgenoot in dat verhaal van de circulaire koffieketen.

Jij kunt helpen in het deelgenootschap

Niet alleen door producten te kopen, maar ook door Erik en Michiel te helpen in de zoektocht naar een nieuwe ruimte. Help het verhaal te vertellen en te zoeken naar een juiste plek om De Oesterzwammerij open te houden!

De Oesterzwammerij vertelt het verhaal van de circulaire economie, kringlooplandbouw en inclusieve samenleving. Dit verhaal vertellen ze aan de hand van de oesterzwammen die zij telen op koffieprut als grondstof. Wil je weten hoe ze dat doen, neem dan eens een kijkje op hun website of ga eens langs in Bloemendaal. Ze zullen je graag vertellen over de circulaire economie en de landbouw van de toekomst.

Lees hier ook de andere inspirerende etalages van andere ondernemers uit Haarlem en omgeving.